|
|
|
Bashkėngjitur gjeni ligjin 10221 i datės 04.02.2010 i cili parashikon Mbrojtjen nga Diskriminimi i gjithėanshėm. Ligji pėrcakton organet kompetente, te drejtat dhe detyrimet pėr shumė fusha.
* * *
LIGJNr.10 221, datė 4.2.2010
PĖR MBROJTJEN NGA DISKRIMINIMI
Nė mbėshtetje tė neneve 18, 78 dhe 83 pika 1 tė Kushtetutės, me propozim tė njėgrupi deputetėsh,
KUVENDI I REPUBLIKĖS SĖ SHQIPĖRISĖ VENDOSI:
KREU I
DISPOZITA TĖ PĖRGJITHSHME
Neni 1
ObjektiKy ligj rregullon zbatimin dhe respektimin e parimit tė barazisė nė lidhje me gjininė, racėn,ngjyrėn, etninė, gjuhėn, identitetin gjinor, orientimin seksual, bindjet politike, fetare ose filozofike,gjendjen ekonomike, arsimore ose shoqėrore, shtatzaninė, pėrkatėsinė prindėrore, pėrgjegjėsinėprindėrore, moshėn, gjendjen familjare ose martesore, gjendjen civile, vendbanimin, gjendjen shėndetėsore, predispozicione gjenetike, aftėsinė e kufizuar, pėrkatėsinė nė njė grup tė veēantė, oseme ēdo shkak tjetėr.
Neni 2
QėllimiQėllimi i kėtij ligji ėshtė tė sigurojė tė drejtėn e ēdo personi pėr:
a) barazi pėrpara ligjit dhe mbrojtje tė barabartė nga ligji;
b) barazi tė shanseve dhe mundėsive pėr tė ushtruar tė drejtat, pėr tė gėzuar liritė dhe pėr tėmarrė pjesė nė jetėn publike;
c) mbrojtje efektive nga diskriminimi dhe nga ēdo formė sjelljeje qė nxit diskriminimin.
Neni 3
Pėrkufizimet
1. Diskriminimi ėshtė ēdo dallim, pėrjashtim, kufizim apo preferencė, bazuar nė cilindoshkak tė pėrmendur nė nenin 1 tė kėtij ligji, qė ka si qėllim apo pasojė pengesėn apo bėrjen epamundur tė ushtrimit nė tė njėjtėn mėnyrė me tė tjerėt, tė tė drejtave e lirive themelore tė njohura meKushtetutėn e Republikės sė Shqipėrisė, me aktet ndėrkombėtare tė ratifikuara nga Republika eShqipėrisė, si dhe me ligjet nė fuqi.
2. Diskriminim i drejtpėrdrejtė ėshtė ajo formė diskriminimi qė ndodh kur njė person apo1[1]. Pėrafruar plotėsisht me:
1.Direktivėn e Kėshillit 2004/43/KE tė 29 qershorit 2000 pėr Zbatimin e parimit tėtrajtimit tė barabartė ndėrmjet personave pavarėsisht prejardhjes racore apo etnike.
2.Direktivėn e Kėshillit 2000/78/KE tė 27 nėntorit 2000 pėr Pėrcaktimin e njė kuadri tėpėrgjithshėm pėr trajtimin e barabartė nė punėsim dhe marrėdhėniet gjatė punės.
3. Direktivėn e Kėshillit 2004/113/KE tė 13 dhjetorit 2004 pėr Zbatimin e parimit tėtrajtimit tė barabartė ndėrmjet burrave dhe grave nė mundėsinė pėr tė pasur dhe pėr tu furnizuar memallra dhe shėrbime.
4.Direktivėn e Parlamentit Europian dhe tė Kėshillit 2006/54/KE tė 5 korrikut 2006 pėrZbatimin e parimit tė mundėsive tė barabarta dhe tė trajtimit tė barabartė tė burrave dhe grave nėēėshtjet e punėsimit dhe marrėdhėniet gjatė punės.grup personash trajtohen nė mėnyrė mė pak tė favorshme sesa njė person tjetėr, apo njė grup tjetėrpersonash nė njė situatė tė njėjtė a tė ngjashme, bazuar nė cilindo shkak tė pėrmendur nė nenin 1 tė kėtij ligji.
3. Diskriminim i tėrthortė ėshtė ajo formė diskriminimi qė ndodh kur njė dispozitė, kriterapo praktikė, e paanshme nė dukje, do ta vinte njė person ose grup personash nė kushte jo tėfavorshme, nė lidhje me shkaqet e parashtruara nė nenin 1 tė kėtij ligji, nė raport me njė tjetėr personose grup personash, si dhe kur ajo masė, kriter a praktikė, nuk justifikohet objektivisht nga njė synim iligjshėm, ose kur mjetet e arritjes sė kėtij synimi, ose nuk janė tė pėrshtatshme, ose nuk janė tėdomosdoshme dhe nė pėrpjesėtim tė drejtė me gjendjen qė e ka shkaktuar atė.
4. Diskriminim pėr shkak tė shoqėrimit ėshtė ajo formė diskriminimi qė ndodh kur ka njėdallim, kufizim ose preferencė, pėr arsye tė shoqėrimit me persona qė u pėrkasin grupeve tėpėrmendura nė nenin 1 tė kėtij ligji, si dhe pėr shkak tė supozimit pėr njė shoqėrim tė tillė.
5. Shqetėsim ėshtė ajo formė e diskriminimit qė ndodh nė rastin e njė sjelljeje tėpadėshiruar, kur lidhet me cilėndo nga shkaqet e pėrmendura nė nenin 1 tė kėtij ligji, qė ka pėr qėllimapo efekt cenimin e dinjitetit tė personit dhe krijimin e njė mjedisi frikėsues, armiqėsor, pėrēmues,poshtėrues a ofendues pėr atė person, si dhe nė rastin e njė trajtimi mė pak tė favorshėm, i kryer sirezultat i kundėrshtimit ose i mosnėnshtrimit nga ana e personit tė cenuar ndaj njė sjelljeje tė tillė.
6. Udhėzim pėr tė diskriminuar ėshtė njė udhėzim ose kėrkesė, bazuar nė marrėdhėniehierarkike, pėr tė diskriminuar njė ose mė shumė persona, nė bazė tė shkaqeve tė pėrmendura nėnenin 1 tė kėtij ligji.
7. Mohim i njė pėrshtatjeje tė arsyeshme ėshtė ajo formė diskriminimi qė ndodh kurdoherėkur ka njė mohim ose kundėrshtim pėr tė kryer ndryshime ose rregullime tė domosdoshme e tėpėrshtatshme qė nevojiten nė njė rast tė veēantė dhe nuk imponojnė njė barrė tė tepruar, me qėllim qėtė sigurohet gėzimi dhe ushtrimi nė baza tė barabarta i tė drejtave dhe lirive themelore pėr personatme aftėsi tė kufizuar, ose tė ndodhur nė kushtet e tjera tė pėrmendura nė nenin 1 tė kėtij ligji.
8. Viktimizimi ėshtė trajtim i disfavorshėm apo pasojė negative, qė vjen si reagim ndaj njėankimimi a njė procedimi qė synon zbatimin e parimit tė barazisė.
9. Organizatat me interesa legjitimė janė ato organizata, tė cilat janė tė regjistruara nėRepublikėn e Shqipėrisė dhe kanė si objekt tė deklaruar tė veprimtarisė sė tyre mbrojtjen e tė drejtavetė njeriut, ose u ofrojnė ndihmė viktimave tė diskriminimit.
Neni 4
Subjektet
1. Ky ligj zbatohet pėr tė gjithė personat, qė jetojnė dhe qėndrojnė nė territorin e Republikėssė Shqipėrisė.
2. Shtetasit shqiptarė, me banim tė pėrkohshėm ose tė pėrhershėm jashtė kufijve tėRepublikės sė Shqipėrisė, gėzojnė mbrojtjen, qė ofron ky ligj, nė marrėdhėniet me organet shtetėroreshqiptare.
3. Personat fizikė e juridikė tė huaj, me banim, vendqėndrim apo seli jashtė territorit tė Republikės sė Shqipėrisė, gėzojnė mbrojtjen, qė ofron ky ligj, nė marrėdhėniet me organet shtetėrore shqiptare.
Neni 5
Ndalimi i diskriminimit1. Ndalohet diskriminimi pėr shkaqet e pėrmendura nė nenin 1 tė kėtij ligji dhe mosmarrja nėshqyrtim, sipas rasteve tė pėrmendura nė nenin 3 tė kėtij ligji, e njė ankimi ose procedure, si dhe ēdoforme tjetėr sjelljeje qė pengon zbatimin e parimit tė trajtimit tė barabartė.
2. Mohimi i modifikimeve dhe pėrshtatjeve tė duhura e tė nevojshme pėr personat me aftėsi tėkufizuar pėrbėn diskriminim.
Neni 6
Trajtimi i ndryshėm i pėrligjur
1. Ndalimi i diskriminimit i pėrshkruar nga ky ligj nuk zbatohet nė raste kur ka njė qėllimobjektivisht tė justifikueshėm dhe tė pėrligjur nė bazė tė Kushtetutės, tė marrėveshjeve apo akteve ndėrkombėtare tė ratifikuara nga Republika e Shqipėrisė dhe legjislacioni nė fuqi.
2. Trajtimi i ndryshėm qė bazohet nė njė karakteristikė tė lidhur me shkaqet e pėrmendura nė nenin 1 tė kėtij ligji, nuk pėrbėn diskriminim kur pėr shkak tė natyrės sė aktiviteteve profesionale, ose tė kushteve nė tė cilat profesioni ose veprimtaria ushtrohet, kėto karakteristika pėrbėjnė njė kėrkesė tė vėrtetė dhe profesionale tė domosdoshme, me kusht qė qėllimi i trajtimit tė ndryshėm tė jetė i pėrligjur dhe kėrkesa tė mos kapėrcejė atė ēfarė ėshtė e domosdoshme pėr realizimin e saj.
Neni 7
Mbrojtja nga diskriminimi
1. Ēdo veprim ose mosveprim i autoriteteve publike ose i personave fizikė a juridikė qėmarrin pjesė nė jetėn dhe sektorėt publikė ose privatė, qė krijojnė baza pėr mohimin e barazisė ndajnjė personi apo grupi personash, ose qė i ekspozon ata ndaj njė trajtimi tė padrejtė dhe jo tė barabartė,kur ata ndodhen nė rrethana tė njėjta ose tė ngjashme, nė krahasim me persona tė tjerė ose grupe tėtjera personash, pėrbėn diskriminim.
2. Eliminimi i tė gjitha privilegjeve dhe i diskriminimit tė padrejtė, garantohet pėr cilindo, nė
bazė tė tė drejtave vetjake, politike, ekonomike, shoqėrore dhe kulturore tė siguruara nga Kushtetuta e Republikės sė Shqipėrisė dhe aktet ndėrkombėtare tė ratifikuara nga Republika e Shqipėrisė, si dhenga ligjet nė fuqi.
Neni 8
Reklamat diskriminuese
Ndalohet publikimi i reklamave dhe njoftimeve tė ndryshme, nėse ato paraqesin, haptazi aponė mėnyrė tė nėnkuptuar, qėllim pėr tė diskriminuar, pėr shkaqet e pėrmendura nė nenin 1 tė kėtij ligji.
Neni 9
Pjesėmarrja nė politikė Ndalohet diskriminimi nė ushtrimin e sė drejtės pėr tė zgjedhur, pėr tu zgjedhur dhe pėr tuemėruar nė njė detyrė publike, pėr shkaqet e pėrmendura nė nenin 1 tė kėtij ligji.
Neni 10
Ndėrgjegjja dhe feja
1. Ndalohet diskriminimi lidhur me ushtrimin e lirisė sė ndėrgjegjes dhe fesė, veēanėrisht kurka tė bėjė me shprehjen e tyre individualisht ose kolektivisht, nė publik ose nė jetėn private, nėpėrmjetkultit, arsimimit, praktikave ose kryerjes sė riteve.
2. Pėrjashtimi nga kjo dispozitė mund tė lejohet vetėm kur ekziston njė pėrligjje e arsyeshmedhe objektive. Megjithatė, nė ēdo rast, lejimi i diskriminimit pėr shkak tė ushtrimit tė lirisė sėndėrgjegjes dhe fesė mund tė vendoset vetėm me ligj pėr njė interes publik ose pėr mbrojtjen e tėdrejtave tė tė tjerėve. Pėrjashtimi pėr kėtė shkak duhet tė jetė nė pėrpjesėtim me gjendjen qė e kadiktuar nevojėn pėr diskriminimin. Nė ēdo rast lejimi i diskriminimit pėr shkak tė ushtrimit tė lirisė sėndėrgjegjes dhe fesė nuk mund tė cenojnė thelbin e lirive dhe tė tė drejtave dhe nė asnjė rast nukmund tė tejkalojnė kufizimet e parashikuara nė Konventėn Europiane pėr tė Drejtat e Njeriut.
Neni 11
Veprime pozitive Masa e pėrkohshme, e veēantė qė synon pėrshpejtimin e vendosjes reale tė barazisė, kurmungesa e barazisė ėshtė shkaktuar nga diskriminimi pėr ēdo shkak tė pėrmendur nė nenin 1 tė kėtijligji, konsiderohet veprim pozitiv dhe nuk pėrbėn diskriminim, sipas kėtij ligji. Kjo masė ndėrpritetsapo tė jenė arritur objektivat e trajtimit dhe ofrimit tė mundėsive tė barabarta.
KREU II
MBROJTA NGA DISKRIMINIMI NĖ PUNĖSIM
Neni 12
Ndalimi i diskriminimit1. Ndalohet diskriminimi i personit nė lidhje me tė drejtėn e tij pėr punėsim. Diskriminimipėrfshin ēdo dallim, kufizim ose pėrjashtim qė bazohet nė shkaqet e pėrmendura nė nenin 1 tė kėtijligji dhe qė, ndėr tė tjera, ka lidhje me:a) shpalljen e vendeve tė lira tė punės;b) rekrutimin dhe pėrzgjedhjen e punėmarrėsve;c) trajtimin e punėmarrėsve nė vendin e punės, duke pėrfshirė trajtimin e tyre gjatė vendosjesose ndryshimit tė kushteve tė punės, shpėrblimin, pėrfitimet dhe mjedisin e punės, trajtimin lidhur metrajnimet profesionale ose gjatė procesit disiplinor apo lidhur me pushimin nga puna ose zgjidhjen ekontratės sė punės;ē) anėtarėsinė nė sindikata dhe mundėsinė pėr tė pėrfituar nga lehtėsitė qė siguron kjoanėtarėsi.
2. Ndalohet ēdo lloj shqetėsimi, pėrfshirė edhe shqetėsimin seksual, nga punėdhėnėsipėrkundrejt njė punėmarrėsi ose njė kėrkuesi pėr punė ose midis punėmarrėsve.
3. Zbatimi i masave tė posaēme dhe tė pėrkohshme, bazuar nė shkaqet e pėrmendura nė nenin
1 tė kėtij ligji, me qėllim pėrshpejtimin e barazisė nė fushėn e punėsimit, nuk konsiderohetdiskriminim. Zbatimi i masave tė tilla, nė asnjė rast, nuk mund tė nėnkuptojė mbajtjen nė mėnyrė tėpėrhershme tė standardeve tė pabarabarta ose tė ndryshme dhe masat e posaēme ndėrpriten kur arrihetobjektivi i trajtimit dhe ofrimit tė mundėsive tė barabarta.Neni 13Detyrimet e punėdhėnėsit1. Punėdhėnėsi ėshtė i detyruar:a) tė zbatojė, tė mbrojė e tė nxisė parimin e barazisė dhe tė ndalimit tė ēdo lloj diskriminimi;b) tė marrė masat e nevojshme, pėrfshirė dhe masa disiplinore, pėr mbrojtjen e punėmarrėsvenga diskriminimi dhe viktimizimi, brenda njė muaji nga marrja e dijenisė;c) tu pėrgjigjet efektivisht dhe nė pėrputhje me kėtė ligj ankimeve tė marra pėr shkak tėdiskriminimit tė kryer nga punėmarrėsit e tij, brenda njė muaji nga marrja e tyre.
2. Punėdhėnėsi detyrohet tė rrisė ndėrgjegjėsimin pėr kėtė ligj edhe duke e afishuar atė nė mjediset publike tė vendit tė punės, si dhe tė mundėsojė kuptimin e plotė tė tij me mjetet e veta oseme ndihmėn e subjekteve tė specializuara.
Neni 14 Detyrat e Kėshillit tė Ministrave, Ministrit tė Punės, Ēėshtjeve Sociale dhe Shansevetė Barabarta dhe Ministrit tė Brendshėm Kėshilli i Ministrave, Ministri i Punės, Ēėshtjeve Sociale dhe Shanseve tė Barabarta dhe Ministri i Brendshėm janė secili pėrgjegjės pėr marrjen e masave me karakter pozitiv pėr tė luftuar diskriminimin nė lidhje me tė drejtėn pėr punėsim. Masat qė merren, ndėr tė tjera, janė:a) rritja e ndėrgjegjėsimit pėr kėtė ligj te punėmarrėsit dhe punėdhėnėsit, ndėr tė tjera, dukedhėnė informacion pėr kėtė ligj;b) vendosja e politikave tė posaēme dhe tė pėrkohshme, nė bazė tė shkaqeve tė pėrmenduranė nenin 1 tė kėtij ligji, me qėllim nxitjen e barazisė, nė veēanti midis burrit dhe gruas, si dhe midis personave me aftėsi tė plotė fizike dhe atyre me aftėsi tė kufizuar.
Neni 15
Tė drejtat e punėmarrėsit
1. Ēdo punėmarrės ka tė drejtė tė ankohet te punėdhėnėsi, te Komisioneri pėr Mbrojtjen nga Diskriminimi, ose nė gjykatė, nėse beson se ka pėsuar diskriminim. Kjo dispozitė nuk e kufizon tėdrejtėn e ankimit nė institucione tė veēanta, tė ngritura pranė sektorėve tė ndryshėm tė punėsimit.
2. Gjatė periudhės sė shqyrtimit tė ankesės, punėmarrėsi ka tė drejtė tė vazhdojė punėn sipaskushteve tė kontratės.
3. Punėmarrėsi ka tė drejtė tė marrė informacion nė ēdo kohė nė lidhje me trajtimin e ankesės,si dhe tė marrė shpjegime pėr vendimet e marra nga punėdhėnėsi, nė pėrgjigje tė ankesės sė tij,menjėherė pas shqyrtimit.
4. Nė rast se punėdhėnėsi nuk merr masa pėr tė hetuar dhe pėr tė zgjidhur ankesėn pėrdiskriminim, punėmarrėsi qė ka bėrė ankesėn ka tė drejtė ta ndėrpresė punėn, pa humbur tė drejtėn epagės, pėr aq kohė sa ėshtė e nevojshme pėr tu mbrojtur nga diskriminimi. Punėmarrėsi kthen pagėne marrė, sipas kėtij neni, nė rast se diskriminimi i pretenduar nuk rezulton i vėrtetuar me vendim tėformės sė prerė.
Neni 16
Zbatimi i ligjit pėr personat e vetėpunėsuarDispozitat e kreut II tė kėtij ligji zbatohen nė lidhje me kushtet pėr pranimin nė profesion dhemarrjen e lejeve tė ushtrimit tė profesionit, sidomos nė rastet kur personat janė tė vetėpunėsuar.
KREU IIIMBROJTJA NGA DISKRIMINIMI NĖ FUSHĖN E ARSIMIMIT
Neni 17
Ndalimi i diskriminimit
1. Ndalohet ēdo dallim, kufizim ose pėrjashtim qė bazohet nė shkaqet e pėrmendura nė nenin
1 tė kėtij ligji dhe qė, ndėr tė tjera, ka lidhje me:a) krijimin e institucioneve publike ose private qė ofrojnė shėrbime arsimore ose profesionale;b) financimin e institucioneve publike qė ofrojnė shėrbime arsimore ose profesionale;c) pėrmbajtjen e parimeve dhe kritereve tė veprimtarisė arsimore, duke pėrfshirė programetmėsimore dhe metodat e mėsimdhėnies;ē) trajtimin e studentėve ose nxėnėsve, duke pėrfshirė pranimin, vlerėsimin, zbatimin emasave disiplinore ose pėrjashtimin e tyre.
2. Ndalohet ti refuzohet njė personi ose njė grupi personash pranimi nė njė institucionarsimor publik, pėr shkaqet e pėrmendura nė nenin 1 tė kėtij ligji.
3. Ndalohet ēdo lloj shqetėsimi, veēanėrisht shqetėsimi seksual, i studentėve, nxėnėsve dhepunėmarrėsve nė institucionet arsimore.
4. Zbatimi i masave tė posaēme dhe tė pėrkohshme, bazuar nė shkaqet e pėrmendura nė nenin1 tė kėtij ligji, me qėllim pėrshpejtimin e barazisė nė arsim, nuk konsiderohet diskriminim. Zbatimi imasave tė tilla, nė asnjė rast, nuk mund tė nėnkuptojė mbajtjen e pėrhershme tė standardeve tėpabarabarta ose tė ndryshme dhe kėto masa ndėrpriten kur arrihet objektivi i trajtimit dhe ofrimit tėmundėsive tė barabarta.
Neni 18
Detyrat e Kėshillit tė Ministrave dhe Ministrit tė Arsimit dhe Shkencės
1. Kėshilli i Ministrave dhe Ministri i Arsimit dhe Shkencės janė secili pėrgjegjės pėr marrjene masave me karakter pozitiv pėr tė luftuar diskriminimin nė lidhje me tė drejtėn pėr arsimim.
2. Kėshilli i Ministrave dhe Ministri i Arsimit dhe Shkencės, ndėr tė tjera, marrin secili masapėr:a) rritjen e ndėrgjegjėsimit pėr kėtė ligj nė sistemin arsimor, ndėr tė tjera duke pėrfshirėinformacion pėr tė nė programet mėsimore;b) pėrfshirjen nė programet mėsimore tė koncepteve dhe veprimeve kundėr modeleve tėsjelljes diskriminuese;c) arsimimin e tė gjithė popullsisė, nė mėnyrė tė veēantė, duke marrė masa nė favor tė gravedhe vajzave, pakicave, personave me aftėsi tė kufizuar, si dhe personave qė janė, ose kanė mė shumėmundėsi tė jenė objekt i diskriminimit, pėr shkaqet e pėrmendura nė nenin 1 tė kėtij ligji;ē) respektimin dhe sigurimin e sė drejtės pėr arsimim nė gjuhėt e pakicave, si dhe nė mėnyrate pėrshtatshme pėr persona me aftėsi tė kufizuar.
Neni 19
Detyrat e drejtuesit tė institucionit arsimorDrejtuesi i institucionit arsimor ėshtė pėrgjegjės pėr marrjen e masave me karakter pozitiv nėinstitucionin pėrkatės, pėr tė luftuar diskriminimin nė lidhje me tė drejtėn pėr arsimim. Masat qėmerren, ndėr tė tjera, janė:a) rritja e ndėrgjegjėsimit pėr kėtė ligj brenda institucionit, ndėr tė tjera duke afishuar ligjin nėnjė vend tė dukshėm;b) lufta kundėr modeleve tė sjelljes diskriminuese qė pėrbėjnė ose nxisin diskriminim brendainstitucionit;c) tė marrė masat e nevojshme, pėrfshirė dhe masa disiplinore, pėr mbrojtjen e punėmarrėsvenga diskriminimi dhe viktimizimi, brenda njė muaji nga marrja e dijenisė;ē) trajtimi efektiv i ankesave pėr diskriminim nė institucion, duke shqyrtuar ēdo ankim brenda 30 ditėve nga paraqitja e tij;d) vendosja e masave disiplinore ndaj ēdo personi qė verifikohet tė ketė kryer njė veprimdiskriminues kur njė gjė e tillė ėshtė e pėrshtatshme, proporcionale dhe nė pėrputhje me kompetencate drejtorit.
KREU IVNDALIMI I DISKRIMINIMITNĖ FUSHĖN E TĖ MIRAVE DHE TĖ SHĖRBIMEVE
Neni 20
Tė mirat dhe shėrbimet
1. Personi fizik ose juridik qė ofron tė mira apo shėrbime pėr publikun, me pagesė ose jo,ndalohet tė diskriminojė njė person tjetėr, i cili kėrkon ti arrijė ose ti pėrdorė ato:a) duke refuzuar ti japė njė personi apo grupi personash tė mira apo shėrbime pėr shkaqet epėrmendura nė nenin 1 tė kėtij ligji;b) duke refuzuar ti ofrojė njė personi tė mira apo shėrbime nė mėnyrė tė ngjashme, ose mecilėsi tė ngjashme, ose nė kushte tė ngjashme me ato nė tė cilat kėto tė mira apo shėrbime i ofrohenpublikut nė pėrgjithėsi.
2. Pika 1 e kėtij neni zbatohet veēanėrisht pėr:a) mundėsi pėr tė hyrė nė njė vend ku publiku lejohet tė hyjė ose pėr tė pėrdorur njė vend, i cili lejohet pėr tu pėrdorur nga publiku;b) mundėsi pėr tė marrė ose pėr tė pėrfituar nga tė mirat apo shėrbimet qė kanė tė bėjnė meshėndetin;c) kontributin dhe mundėsinė pėr tė pėrfituar tė mira nga skemat e mbrojtjes shoqėrore, duke pėrfshirė asistencė sociale, sigurime shoqėrore, mbrojtje tė fėmijėve, pėrfitim pėr shkak tė aftėsisė sė kufizuar, apo ndonjė skemė tjetėr tė mbrojtjes sociale ose avantazh tjetėr social tė ofruar pėr publikun;ē) mundėsi pėr tė pėrdorur ose pėr tė hyrė nė njė institucion arsimor;d) sistemimin nė njė vend ku ofrohet strehim;dh) shitjen ose dhėnien me qira tė banesave dhe tė mjediseve tė tjera;e) shėrbimet e bankės dhe mundėsi pėr tė siguruar grante, huadhėnie, depozita bankare osefinancim;ė) lehtėsi pėr argėtim, ēlodhje e freskim;f) lehtėsi pėr transport ose udhėtim;g) shėrbimet e profesioneve tė lira.
3. Ndalohet pėr njė person fizik ose juridik, qė ofron tė mira dhe shėrbime pėr publikun, tėmos pranojė ose tė kundėrshtojė realizimin e ndryshimeve ose pėrshtatjeve tė nevojshme dhe tėduhura, tė cilat synojnė tė mundėsojnė pėrfitimin e kėtyre tė mirave dhe shėrbimeve nga njė personme aftėsi tė kufizuara, pėr sa kohė qė kėto modifikime apo pėrshtatje nuk imponojnė njė barrė tėshpėrpjesėtuar ose tė paligjshme mbi personin qė ofron tė mirat dhe shėrbimet.
4. Refuzimi, sipas pikės 1 tė kėtij neni, pėrfshin edhe situata kur refuzimi nė fakt bazohet nėshkaqet e pėrmendura nė nenin 1 tė kėtij ligji, por nga subjekti diskriminues deklarohen shkaqe tėtjera, apo nuk deklarohet asnjė arsye si shkak i refuzimit.
5. Nuk pėrbėjnė diskriminim dallimet nė shpėrblime dhe pėrfitime, tė vendosura pėr shkaqet epėrmendura nė nenin 1 tė kėtij ligji, kur kėto dallime janė tė arsyeshme dhe nė pėrpjesėtim me njėrrezik, i cili vlerėsohet nė bazė tė tė dhėnave aktuale dhe statistikore tė vėrtetueshme dhe tė lidhurangushtė me rrezikun.
6. Kostot lidhur me shtatzaninė dhe amėsinė nuk mund tė rezultojnė shkak pėr dallime nėshpėrblimet dhe pėrfitimet e individit.
7. Ndalimi i diskriminimit nuk zbatohet pėr caktimin e njė moshe tė veēantė pėr mundėsi tėpėrfitimeve sociale, tė tė mirave, lehtėsive dhe shėrbimeve, nėse ekzistojnė kritere tė arsyeshme eobjektive pėr caktimin, pa cenuar thelbin e sė drejtės pėr pėrfitime dhe kur caktimi synon tė arrijė njėqėllim tė ligjshėm pėr njė interes publik, ose pėr tė mbrojtur tė drejtat e tė tjerėve, gjithmonė nėpėrpjesėtim tė drejtė me gjendjen qė e ka shkaktuar caktimin.
KREU VKOMISIONERI PĖR MBROJTJEN NGA DISKRIMINIMI
sioneri1. Komisioneri pėr Mbrojtjen nga Diskriminimi, mė poshtė komisioneri, siguron mbrojtjenefektive nga diskriminimi dhe nga ēdo formė sjelljeje qė nxit diskriminimin. Komisioneri ėshtėperson juridik publik.2. Komisioneri mbėshtetet nga Zyra e Komisionerit pėr Mbrojtjen nga Diskriminimi (zyra).Zyra ka personelin dhe pajisjet e nevojshme pėr tė mbėshtetur komisionerin nė pėrmbushjen edetyrave tė ngarkuara me ligj.3. Kuvendi vendos pėr pagėn e komisionerit, strukturėn organizative dhe klasifikimin e
pagave pėr punonjėsit e Zyrės sė Komisionerit pėr Mbrojtjen nga Diskriminimi. Punonjėsit e kėsajzyre gėzojnė statusin e nėpunėsit civil.4. Komisioneri ka buxhetin e vet tė pavarur, i cili financohet nga Buxheti i Shtetit dhe ngadonacione tė ndryshme.Neni 22StatusiKomisioneri ėshtė i pavarur nė ushtrimin e detyrės dhe u nėnshtrohet vetėm Kushtetutės dheligjit.Neni 23Mėnyra e zgjedhjes sė komisionerit1. Komisioneri zgjidhet nga shumica e tė gjithė anėtarėve tė Kuvendit.2. Kandidatėt e mundshėm pėr komisioner i propozohen Kuvendit nga njė grup deputetėsh.3. Para marrjes ose rimarrjes sė detyrės, komisioneri bėn betimin para Kuvendit.4. Formula e betimit ėshtė: Betohem se gjatė kryerjes sė detyrave tė mia do tė mbrojkurdoherė parimin e barazisė, nė pėrputhje me Kushtetutėn dhe me ligjet e Republikės sė Shqipėrisė.Neni 24Kushtet pėr tu zgjedhur komisionerKomisioner mund tė zgjidhet ēdo shtetas shqiptar qė plotėson kėrkesat e mėposhtme:a) tė ketė cilėsi tė larta morale e veprimtari tė shquar nė komunitet;b) tė ketė njė diplomė universitare;c) tė ketė njohuri dhe veprimtari tė shquara nė fushėn e lirive dhe tė drejtave tė njeriut dhe tėligjit;ē) tė mos jetė dėnuar me vendim tė formės sė prerė pėr kryerjen e njė vepre penale;d) tė mos jetė deputet nė legjislaturėn e Kuvendit qė bėn propozimin ose zgjedhjen e tij.Neni 25Kohėzgjatja nė detyrėKomisioneri zgjidhet pėr njė mandat prej pesė vjetėsh, me tė drejtė rizgjedhjeje vetėm njėherė.Neni 26RaportimiKomisioneri paraqet raport tė paktėn njė herė nė vit pėrpara komisioneve tė Kuvendit. Raportipėrfshin analizė pėr zbatimin e kėtij ligji nė pėrgjithėsi, si dhe pėr punėn e komisionerit dhe tė zyrės.Neni 27Mbarimi i mandatitMandati i komisionerit mbaron kur:a) mbaron afati 5-vjeēar;b) shkarkohet;c) i paraqet Kuvendit dorėheqje me shkrim;ē) vdes.Neni 28Rastet e shkarkimit nga detyra tė komisionerit1. Komisioneri shkarkohet nga detyra vetėm nė rastet kur:a) ėshtė dėnuar me njė vendim gjykate tė formės sė prerė pėr kryerjen e njė vepre penale;b) ėshtė i paaftė mendėrisht ose fizikisht pėr tė ushtruar funksionet e tij;c) kryen veprimtari nė kundėrshtim me parashikimet e kėtij ligji, me Kushtetutėn ose melegjislacionin nė fuqi.2. Mocioni pėr shkarkimin e komisionerit propozohet nga jo mė pak se 1/3 e deputetėve tėKuvendit. Vendimi pėr shkarkimin nga detyra tė komisionerit merret me shumicėn e votave tė tėgjithė anėtarėve tė Kuvendit.
Neni 29Zgjedhja e komisioneritKuvendi zgjedh komisionerin e ri brenda njė muaji tė mbetjes sė vendit vakant. Kur mbaronmandati 5-vjeēar i komisionerit, ai qėndron nė detyrė derisa tė zgjidhet komisioneri i ri.Neni 30Papajtueshmėria me funksionin e komisioneritKomisioneri ndalohet tė bėjė pjesė nė parti apo organizata politike, tė kryejė veprimtaripolitike, shtetėrore e profesionale, si dhe tė marrė pjesė nė organet drejtuese tė organizataveshoqėrore, ekonomike dhe tregtare. Komisioneri mund tė ushtrojė mėsimdhėnien dhe botimin eveprave letrare dhe shkencore, pa cenuar ushtrimin e funksioneve tė tij nė mėnyrė normale.Neni 31Sigurimi i punės sė mėvonshme tė komisioneritMe mbarimin e funksionit, sipas shkronjave a e c tė nenit 27 tė kėtij ligji komisioneri, icili, nė kohėn e emėrimit, kishte punuar nė funksion shtetėror ose punė publike, ka tė drejtė tė rimarrėfunksionin ose punėn qė kishte para zgjedhjes si komisioner. Kur kjo nuk ėshtė e mundur, atij isigurohet njė punė e barasvlefshme me atė qė ai kishte pėrpara zgjedhjes nė detyrėn e komisionerit.Neni 32Kompetencat1. Komisioneri ka kompetencė:a) tė shqyrtojė ankesat nga personat ose grupet e personave qė pretendojnė se janėdiskriminuar, siē parashikohet nė kėtė ligj;b) tė shqyrtojė ankesat nga organizatat qė kanė njė interes tė ligjshėm pėr tė vepruar nė emėrdhe me pėlqimin me shkrim tė individėve ose grupeve tė individėve qė pretendojnė se ka ndodhurdiskriminimi;c) tė kryejė hetime administrative pas marrjes sė informacionit tė besueshėm pėr shkelje tėkėtij ligji;ē) tė vendosė sanksione administrative sipas pėrcaktimit tė kėtij ligji;d) tė nxisė parimin e barazisė dhe mosdiskriminimit, veēanėrisht duke sensibilizuar dheinformuar pėr kėto ēėshtje, pėrfshirė edhe ofrimin e informacioneve tė shkruara, ndėr tė tjera pėr kėtėligj, nė gjuhėn shqipe, nė gjuhėt e pakicave, si dhe nė formate tė pėrdorshme nga persona me aftėsi tėkufizuar;dh) tė monitorojė zbatimin e kėtij ligji;e) tė kryejė sondazhe nė lidhje me diskriminimin;ė) tu bėjė rekomandime autoriteteve kompetente, sidomos duke propozuar miratimin elegjislacionit tė ri, ose ndryshimin apo reformimin e legjislacionit ekzistues;f) tė publikojė raporte dhe tė bėjė rekomandime pėr ēfarėdo lloj ēėshtjeje qė lidhet mediskriminimin;g) ti drejtohet drejtpėrdrejt opinionit publik pėr ēfarėdo lloj ēėshtjeje qė lidhet mediskriminimin;gj) me kėrkesėn e gjykatės qė shqyrton ēėshtjen, tė parashtrojė mendim me shkrim pėrēfarėdo lloj ēėshtjeje qė lidhet me diskriminimin;h) tė kontribuojė nė raportimet dhe sipas rastit tė paraqesė raporte para organizmavendėrkombėtarė dhe rajonalė;i) tė pėrfaqėsojė ankuesin nė organet gjyqėsore nė ēėshtje civile me miratimin e tij nėpėrputhje me pikėn 3 tė nenit 34 tė kėtij ligji;j) tė informojė pėr tė drejtėn e mbrojtjes nga diskriminimi dhe pėr mjetet ligjore tėdisponueshme pėr kėtė mbrojtje;k) tė zhvillojė dialogun e rregullt nė lidhje me ēėshtjet e diskriminimit me grupet pėrkatėsesociale, duke pėrfshirė organizatat joqeveritare;l) tė zhvillojė aktivitete ndėrgjegjėsimi dhe edukimi qė ndihmojnė nė zbatimin e kėtij ligji.2. Tė gjitha institucionet publike dhe subjektet private janė tė detyruara tė mbėshtesinkomisionerin nė pėrmbushjen e detyrave tė tij, veēanėrisht duke dhėnė informacionin qė i nevojitetatij.3. Pėr shqyrtimin e ankesave qė i drejtohen, komisioneri zbaton normat e parashikuara nė
Kodin e Procedurave Administrative, me pėrjashtim tė procedurave qė parashikohen nga ky ligj.4. Detyrimi i pėrmendur nė pikėn 2 tė kėtij neni pėrmbushet nė pėrputhje me ligjin nr. 9887,datė 10.3.2008 Pėr mbrojtjen e tė dhėnave personale.
Neni 33
Procedurat
1. Njė person ose grup personash qė pretendojnė se janė diskriminuar, ose njė organizatė meinteresa legjitimė qė pretendon diskriminim nė emėr tė njė personi apo grupi personash, mund tėparaqesė ankesė sė bashku me provat e disponueshme para komisionerit, me shkrim ose, nė rastepėrjashtimore, gojarisht, nė mėnyrė qė tė mund tė mbahet procesverbal.
2. Organizata me interesa legjitimė paraqet prokurė tė posaēme pėr tė pėrfaqėsuar personinose grupin e personave.
3. Ankesa pėrmban, tė paktėn:a) emrin e ankuesit;b) shpjegimin se si mund tė kontaktohet ankuesi;c) subjektin qė pretendohet tė ketė kryer diskriminimin, ose shpjegim pėr pamundėsinė eidentifikimit tė tij;ē) shpjegimin e diskriminimit tė pretenduar;d) masat qė kėrkohen nga komisioneri;dh) datėn dhe firmėn e ankuesit ose tė pėrfaqėsuesit tė tij.
4. Ankesa nuk pranohet nėse:a) ėshtė anonime;b) pėrbėn abuzim me tė drejtėn e ankimimit para komisionerit, ose ėshtė e papajtueshme medispozitat e kėtij ligji;c) e njėjta ēėshtje ėshtė duke u shqyrtuar nė kuadėr tė njė ankese tjetėr ose pėr tė ėshtė marrėnjė vendim i mėparshėm dhe nuk ka tė dhėna tė reja;ē) ėshtė haptazi e pabazuar ose nuk ka informacion tė mjaftueshėm pėr tė bėrė tė mundur njėhetim;d) tė gjitha faktet qė pėrbėjnė thelbin e ankesės kanė ndodhur para hyrjes nė fuqi tė kėtij ligji;dh) paraqitet mė vonė se tre vjet nga ndodhja e diskriminimit ose mė vonė se njė vit ngamarrja dijeni nga i dėmtuari, pėr kėtė fakt.
5. Personat fizikė ose juridikė, kundėr tė cilėve ėshtė paraqitur ankesa, njoftohen me shkrimnga komisioneri brenda 15 ditėve nga dita e marrjes sė ankesės.
6. Komisioneri nuk i ngarkon ankuesit me ndonjė tarifė pėr shqyrtimin e ankesės.
7. Me marrjen e ankesės, komisioneri verifikon faktet. Pėr kėtė qėllim, komisioneri mund tukėrkojė ankuesit dhe personit kundėr tė cilit ėshtė drejtuar ankesa, tė paraqesin parashtrime me shkrimbrenda 30 ditėve nga dita qė palėt marrin njoftimin. Kur e ēmon tė nevojshme, komisioneri merrinformacion edhe nga ēdo person ose burim tjetėr.
8. Kur e sheh tė pėrshtatshme, komisioneri zhvillon njė seancė dėgjimore publike dhe ftonpalėt dhe ēdo person tjetėr tė interesuar.9. Kur e sheh tė pėrshtatshme, komisioneri kėrkon tė arrijė marrėveshje pajtimi mes ankuesitdhe personit kundėr tė cilit ėshtė paraqitur ankesa.10. Komisioneri shprehet me vendim, i cili u njoftohet palėve brenda 90 ditėve nga dita emarrjes sė ankesės ose nėse ėshtė zhvilluar njė seancė dėgjimore publike, brenda 90 ditėve nga dita eseancės. Vendimi pėrmban rregullimet dhe masat e duhura, duke caktuar edhe njė afat pėr kryerjen etyre.11. Nėse komisioneri urdhėron rregullime ose masa, personi kundėr tė cilit ėshtė paraqiturankesa, raporton brenda 30 ditėve para komisionerit nė lidhje me veprimet e ndėrmarra pėr zbatimin evendimit. Nė rast se personi, kundėr tė cilit ėshtė paraqitur ankesa nuk e informon komisionerin osenuk e zbaton vendimin, komisioneri vendos masė pėr ndėshikimin me gjobė pėr personin kundėr tėcilit ėshtė paraqitur ankesa. Sanksioni me gjobė shfuqizohet nėse personi kundėr tė cilit ėshtėparaqitur ankesa, e zbaton vendimin brenda shtatė ditėve pasi ėshtė vendosur sanksioni.12. Kur vendos masėn, komisioneri siguron qė ajo tė jetė:a) e efektshme dhe parandaluese; dheb) nė pėrpjesėtim me gjendjen qė e shkaktoi vendosjen e masės. Nėse vendoset gjobė,komisioneri pėrcakton shumėn e gjobės duke marrė parasysh:i) natyrėn dhe fushėn e veprimit tė shkeljes dhe ndikimin mbi viktimėn; dhe
ii) rrethanat personale e financiare tė shkelėsit, veēanėrisht duke marrė nė konsideratė tėgjitha burimet e tė ardhurave dhe nėse shkelja kryhet nga njė person juridik privat, merren parasyshaktivet e bilancit dhe fitimi, si dhe pagat totale tė paguara punonjėsve;c) nėse e njėjta shkelje diskriminon disa persona, vendoset vetėm njė gjobė, por duke marrėparasysh kėrkesat e shkronjės b tė kėtij neni.13. Ēdo person qė shkel dispozitat e kėtij ligji dėnohet me gjobė si mė poshtė:a) personi fizik, nga 10 000 deri nė 60 000 lekė;b) personi juridik nga 60 000 deri nė 600 000 lekė;c) personi fizik brenda personit juridik, i cili ėshtė pėrgjegjės pėr shkelje, nga 30 000 deri nė80 000 lekė;ē) personi, i cili ushtron funksion publik dhe ėshtė pėrgjegjės pėr shkelje nė bazė tė kėtij ligji,nga 30 000 deri nė 80 000 lekė.14. Vendimi pėr vėnien e njė mase ndėshkimore me gjobė cakton gjithashtu afatin earsyeshėm, brenda tė cilit paguhet gjoba.15. Si mjet tė fundit, veēanėrisht kur subjekti fizik ose juridik nuk i pėrmbahet vendimit tėkomisionerit ose nuk e paguan gjobėn brenda tre muajve pas afatit tė caktuar nga komisioneri dhesanksioni nuk ėshtė kundėrshtuar nė gjykatė, komisioneri mund tu kėrkojė autoriteteve kompetenteheqjen apo pezullimin e lejes ose autorizimit tė subjektit fizik ose juridik pėr ta ushtruar veprimtarinėe tij.16. Subjekti fizik ose juridik, ndaj tė cilit merret masa ndėshkimore me gjobė, ka tė drejtė tėankohet nė gjykatėn kompetente, sipas Kodit tė Procedurės Civile.17. Gjoba derdhet nė Buxhetin e Shtetit.
KREU VI
PROCEDURAT PĖRPARA GJYKATĖS
Neni 34
Subjektet qė kanė tė drejtė tė paraqesin padi pėr diskriminim1. Ēdo person ose grup personash qė pretendojnė se ndaj tyre ėshtė ushtruar diskriminim pėrnjė nga shkaqet e pėrmendura nė nenin 1 tė kėtij ligji, mund tė paraqesin kėrkesėpadi pėrpara gjykatėskompetente sipas pėrcaktimeve tė Kodit tė Procedurės Civile pėr dėmshpėrblim sipas ligjit ose, sipasrastit, tė kryejnė kallėzimin pėrpara organeve kompetente pėr ndjekje penale.2. Paraqitja e ankimit pėrpara komisionerit nuk ėshtė kusht pėr tė paraqitur njė kėrkesėpadidhe nuk pėrbėn pengesė pėr personin e dėmtuar ti drejtohet gjykatės ose organeve tė ndjekjes penale.3. Njė organizatė me interes tė ligjshėm ose komisioneri mund tė paraqesė padi nė emėr tė njėpersoni ose grupi personash, me kusht qė komisioneri ose organizata tė ketė pėlqimin me prokurė tėposaēme ose me deklarim pėrpara gjykatės tė personit ose grupit tė personave tė dėmtuar ngadiskriminimi.
Neni 35
Pėrgjegjėsia individuale
Ēdo person mban pėrgjegjėsi nė bazė tė dispozitave tė kėtij ligji, kur, me veprimet osemosveprimet e tij, ka kryer njė akt diskriminues nė kuptimin e kėtij ligji. Pėrgjegjėsia individuale nuke pėrjashton pėrgjegjėsinė e shtetit ose tė personit juridik privat.
Neni 36
Procedura para gjykatės
1. Padia i paraqitet gjykatės kompetente nga njė prej subjekteve tė parashikuara nė nenin 34 tė kėtij ligji jo mė vonė se 5 vjet nga dita qė ka ndodhur sjellja e pretenduar diskriminuese dhe jo mėvonė se 3 vjet nga dita qė i dėmtuari merr dijeni pėr kėtė sjellje.
2. I dėmtuari nuk ka detyrim tė njoftojė komisionerin para se tė paraqesė njė padi pėrdiskriminim nė gjykatė.
3. Gjykata e njofton komisionerin pėr paraqitjen e ēdo padie pėr diskriminim.
4. Gjykata mund ti kėrkojė komisionerit, nė ēdo fazė tė procedimit, qė tė paraqesė njėmendim me shkrim, rezultatet e hetimit tė tij, nė qoftė se ėshtė bėrė hetimi, ose ēdo informacion tjetėrqė ka rėndėsi pėr ēėshtjen.
5. Paditėsi ka detyrim tė sjellė prova nė mbėshtjetje tė padisė, duke pėrdorur ēdo lloj prove tė
ligjshme qė mund tė provojė sjelljen diskriminuese.
6. Pasi paditėsi paraqet prova, mbi tė cilat bazon pretendimin e tij dhe nė bazė tė tė cilavegjykata mund tė prezumojė sjelljen diskriminuese, i padituri detyrohet tė provojė se faktet nukpėrbėjnė diskriminim sipas kėtij ligji.
Neni 37
Vendimi i gjykatės
1. Vendimi i gjykatės cakton dėmshpėrblim nėse gjykata vendos qė ka shkelje tė kėtij ligji,duke pėrfshirė edhe njė afat kohor pėr kryerjen e zhdėmtimit.
2. Vendimi i gjykatės u komunikohet tė gjitha palėve tė interesuara, pėrfshirė komisionerin.
3. Vendosja e masave, sipas kėtij ligji, nuk pėrjashton vendosjen e masave sipas ligjeve tėtjera.
Neni 38
Dėmshpėrblimi
Dėmshpėrblimi pėrfshin, ndėr tė tjera, ndreqjen e shkeljeve ligjore dhe tė pasojave tė tyrepėrmes kthimit nė gjendjen e mėparshme, kompensimin e duhur pėr dėmet pasurore si dhe jopasurore,ose pėrmes masave tė tjera tė pėrshtatshme.
KREU VIIDISPOZITA TĖ FUNDIT DHE KALIMTARE
Neni 39
Aktet nėnligjore
1. Ngarkohet komisioneri tė nxjerrė rregulloren e funksionimit tė zyrės brenda 3 muajve ngadata e emėrimit tė tij.
2. Ngarkohet Kėshilli i Ministrave tė nxjerrė aktet nėnligjore nė zbatim tė nenit 18 tė kėtijligji brenda 6 muajve nga hyrja nė fuqi e tij.Neni 40Hyrja nė fuqiKy ligj hyn nė fuqi 15 ditė pas botimit nė Fletoren Zyrtare.Shpallur me dekretin nr.6433, datė 24.2.2010 tė Presidentit tė Republikės sė Shqipėrisė,
Bamir Topi
|
|
.
Offline
Contacts
Web